Amfibieën en visseninventarisatie op Het Woold

natuur 001Op zaterdag 19 maart is voor Pieter Heesakkers, Cor Vos, Riek van den Bosch en Jan Kersten met een aanvulling van Wim Mantel, Hub Leenders, Nelly Fransen en Madelon Windhorst het inventarisatieseizoen op Golfbaan het Woold weer van start gegaan.

Het hoofddoel was amfibieën, maar deze zijn niet waargenomen. De reden hiervan is waarschijnlijk de lage temperatuur van de laatste weken. Wel zijn vissen en de aanwezigheid van enkele vogels en zoogdieren vastgesteld.

 

Het weer
De temperatuur was 5° a 6° bij een bewolkte lucht, geen zon en nagenoeg geen wind.

 

natuur 005

 

  • In Poel 4 is niet geschept omdat het water te ondiep was.
  • In Poel 6 is niet geschept omdat deze geheel dicht gegroeid is.
  • Poel 13 is zeer jong waardoor er nog nauwelijks planten aanwezig zijn en daardoor voor amfibien en vissen (nog) niet geschikt.
  • Poel 11-12-14 en 15 zijn nog niet bezocht wegens tijdgebrek.

 

Andere waarnemingen

  • Bij Poel 4 en Poel 10 vloog een Bokje op.
  • In de omgeving van de torenvalkenkast bij Poel 9 waren twee Torenvalken actief.
  • Van Haas, Konijn en Vos zijn sporen gevonden in de vorm van uitwerpselen en krabsporen. Waargenomen prenten waren van een Ree en anderen waarschijnlijk van Woelratten. Holletjes en loopgangen in het gras waren van woelmuizen waarbij we vooral denken aan Veldmuizen.

Ratten
Aangezien de naam ‘rat’ bij veel mensen weinig positieve gedachten naar boven brengt geven we hier een nadere toelichting op een zoogdier dat in Nederland ‘Woelrat’ word genoemd en op de golfbaan, vooral in en langs de Eeuwselse loop, een rijk gevulde tafel heeft gevonden.

Woelrat (Arvicola terrestris)
natuur 002De Woelrat, ook wel ‘Waterrat’ genoemd, is een variabele soort waarbij zowel een land- en een watervorm wordt onderscheiden. Ze behoren tot de Orde van de Knaagdieren waartoe o.a. ook de Bever, de Eekhoorn, de Bruine- en Zwarte rat, de Huismuis en de Veldmuis worden gerekend en nog vele anderen.

De Woelrat heeft een kop-romplengte van 12 tot 22 cm., de staart is 6 tot 14 cm. en het gewicht varieert van 80 tot 280 gram. De kleur is donkerbruin tot zwart, zeker als ze nat zijn.

Woelratten hebben een stompe snuit, kleine oorschelpen en een vrij korte staart. Hun gebit bevat naast 4 snijtanden 12 plooikiezen die duiden op een plantaardig menu. Ze leven dan ook vooral in en bij voedselrijk water met rijke plantengroei. De landvorm is kleiner en leeft op drogere plaatsen.

Verwarring 
Gezien de, op het eerste oog, uiterlijke overeenkomst tussen Woelrat enerzijds en Bruine- en Zwarte rat anderzijds worden deze soorten vaak ‘Ratten’ genoemd alhoewel de verschillen bij nader onderzoek aanzienlijk zijn zowel in bouw als ook levenswijze.

De Bruine rat wordt, evenals de woelrat, ook wel ‘Waterrat’ genoemd omdat ook zij zich vaak ophouden in en bij het water, vooral in de zomer, maar zij hebben knobbelkiezen die duiden op een meer gevarieerd menu met daarop o.a. kikkers en padden, maar ook plantaardig materiaal.

De Zwarte rat is nauw verwant aan de Bruine rat en wordt wel ‘Dakrat’ genoemd. Ze leven vooral op hoge, droge plaatsen in gebouwen en hebben evenals de Bruine rat knobbelkiezen. Beide soorten hebben een vrij spitse snuit, grote oorschelpen en een veel langere staart dan Woelratten.

natuur 003

Oplettende golfers

Bij het inventariseren van dieren spelen het weer en geluk een belangrijke rol. Bij planten speelt dit minder omdat ze zich niet kunnen verplaatsen. Elk inventarisatiebezoek is slechts een moment in de tijd. Zo zagen wij op zaterdag 20 maart geen amfibieën, waarschijnlijk door de nachtvorst van de afgelopen weken, maar de wind draaide en het werd minder koud.

Op het juiste moment op de juiste plaats aanwezig zijn kan soms mooie waarnemingen opleveren. Dit overkwam Wim Mantel, Hub Leenders, Nelly Fransen en Madelon Windhorst die niet alleen aandacht voor de golfballen hadden maar ook voor andere zaken, op maandag 21 maart tijdens een golfwedstrijd op Golfbaan het Woold.

Een Kleine watersalamander, waarschijnlijk op weg naar het water om voor nageslacht te zorgen, kruiste daar hun pad. Door van het beestje een foto te maken konden ze later de leden van Natuurwerkgroep IVN het Woold hiervan, met bijgeleverd bewijs, in kennis stellen, waarvoor onze hartelijke dank.

Dit geeft de leden van de werkgroep het vertrouwen en het bewijs dat deze dieren nog steeds, na een jaar van geen waarnemingen, op de golfbaan aanwezig zijn. Dit geeft verder onderzoek hiernaar een extra stimulans.

natuur 004

 

Geraadpleegde literatuur: Leif Lyneborg/G. den Hoed 1972. Wilde zoogdieren in Europa.

Tekst en samenstelling: Jan Kersten